Sáng kiến kinh nghiệm: "Một số biện pháp giúp trẻ nhận biết, ghi nhớ tốt 29 chữ cái"

PHẦN I: MỞ ĐẦU

I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Như Bác Hồ đã từng nói:            

“ Trẻ em như búp trên cành

Biết ăn biết ngủ biết học hành là ngoan”

Hiện nay, bậc học mầm non đang được Đảng và nhà nước ta quan tâm đặc biệt hàng đầu. Bởi đây là giai đoạn bắt đầu hình thành và phát triển nhân cách con người. Và chính cô giáo, gia đình là những người phải có trách nhiệm giúp trẻ phát triển một cách toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần, phát triển đồng bộ về các mặt. Để thực hiện được tốt mục tiêu đó thì người giáo viên phải linh hoạt chủ động lựa chọn các nội dung có sự sắp xếp một cách nhẹ nhàng. Việc dạy trẻ Mầm Non cũng như trồng cây non, trồng cây non tốt thì sau này cây sẽ tốt. Do đặc điểm của tuổi Mầm Non là vui chơi, nhưng vui chơi ở đây cũng chính là hình thức cơ bản giúp trẻ phát triển khả năng suy nghĩ, giao tiếp tích cực.

Lứa tuổi mẫu giáo là lứa tuổi kỳ diệu, trẻ rất hiếu động, ham muốn học hỏi, tìm hiểu về thế giới tự nhiên và xã hội. Trong các hoạt động của tuổi mẫu giáo chơi giữ vai trò là hoạt động chủ đạo. Bên cạnh đó hoạt động học tập cũng đang được hình thành, trẻ học thông qua chơi. Động cơ trẻ học không phải là nhằm chiếm lĩnh tri thức khoa học của xã hội loài người mà cái thúc đẩy trẻ học là sự thoả mãn trí tò mò, là sự thoả mãn nhu cầu được tham gia vào một cuộc chơi, một thú vui nào đó.

Đặc biệt đối với trẻ 5 tuổi ngoài nhiệm vụ phát triển ngôn ngữ giao tiếp cho trẻ còn có nhiệm vụ hình thành cho trẻ những kĩ năng nhận biết và ghi nhớ được các chữ cái, luyện phát âm, kĩ năng cầm bút tập sao chép các chữ, từ, ….giúp trẻ hình thành và phát triển tư duy .

Là một giáo viên Mầm Non – tôi cũng đã nhận thấy được việc giúp trẻ nhận biết, ghi nhớ tốt được các chữ cái đã học có ý nghĩa và có tác dụng to lớn trong giáo dục nhằm giúp trẻ phát triển toàn diện như: trí tuệ, đạo đức, thẩm  mỹ,…Mặt khác, việc ghi nhớ còn giúp trẻ nhận biết nhanh về chữ cái, về thế giới xung quanh, giúp trẻ giao tiếp với mọi người. Có thể nói nhận biết và ghi nhớ tốt là tiền đề vững chắc giúp trẻ tự tin bước vào lớp 1. Đối với trẻ 5 tuổi thì rất thích đọc truyện nhưng đa số các bé thì chỉ thích xem hình hơn là đọc chữ. Làm thế nào để giúp trẻ hứng thú trong việc nhận biết, ghi nhớ các chữ cái để đọc, tích cựcluyện phát âm, vận dụng sự hiểu biết và khả năng của trẻ vào hoạt động hằng ngày. Điều này làm tôi suy nghĩ cố gắng tìm tòi mọi biện pháp như soạn giáo án điện tử, sáng tác trò chơi, sưu tầm trò chơi vận dụng vào các hoạt động Làm quen chữ viết, chuẩn bị môi trường chữ mới lạ, đẹp mắt nhằm kích thích trẻ tự nguyện tham gia vào hoạt động Làm quen chữ viết một cách tích cực, nhẹ nhàngthoải mái, đồng thời giúp trẻ nhận biết nhanh và ghi nhớ được những chữ cái đã học .

Xuất phát từ tâm lý lứa tuổi, từ đặc trưng của ngành học là “Học mà chơi, chơi mà học”, do đó để các cháu nắm được nội dung của bài học một cách chắc chắn có hiệu quả, để sau này dễ dàng vào lớp 1. Vấn đề đặt ra là cần tổ chức tốt các hoạt động ở trường lớp mẫu giáo, mà trong đó việc giúp trẻ ghi nhớ tốt với các chữ cái cũng rất là quan trọng, những chữ khó học, dễ nhầm lẫn đối với trẻ, ... là nền tảng vững chắc cho trẻ khi vào lớp 1. Việc tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với các chữ cái ngộ nghĩnh mà trẻ chưa từng được tiếp cận, đó cũng là một vấn đề được đề cập đến trong trường lớp mẫu giáo “chưa nhận biết được chữ a là như thế nào, chữ b là như thế nào”. Sự thật là trẻ có thể đọc theo quán tính và để giúp trẻ nhận biết được dễ dàng hơn trong việc ghi nhớ mặt chữ, để cho trẻ có một kiến thức vững vàng về chữ cái, để khi bước vào ngưỡng cửa của trường tiểu học, khi được tiếp xúc với các chữ cái thì trẻ không phải ngạc nhiên mà lại thích thú hơn khi tiếp xúc. Và để trẻ tiếp thu, ghi nhớ tốt chữ cái tôi quyết định chọn  đề tài “ Một số biện pháp giúp trẻ nhận biết, ghi nhớ tốt 29 chữ cái”, với mong muốn đưa những hính thức mới lạ, hấp dẫn tới trẻ, để tiếp thu ghi nhớmột cách dễ dàng đạt hiệu quả tốt.Đó cũng là lý do tôi chọn đề tài này.

II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

Nhằm tìm ra “ Một số biện pháp giúp trẻ nhận biết, ghi nhớ tốt 29 chữ cái”để tìm ra  hướng giải quyết tốt nhất  hình thành khả năng nhận biết, ghi nhớ cho trẻ 5-6 tuổi  một cách chính xác và bền vững, khắc phục phần lớn những khó khăn chung đồng thời phát huy cao nhất được tính tích cực của trẻ.

Đề tài này thể hiện sự quan tâm thiết thực đến trẻ em tôn trọng quyền của trẻ được sống và phát triển, quyền được học tập hình thành tiếp thu nền giáo dục tiến bộ, được hưởng nền văn hoá của dân tộc mình. Trên cơ sở tiếp thu và vận dụng những thành tựu, thì đề tài này góp phần làm sáng tỏđúng đắn các vấn đề lý luận và học tập vui chơi của trẻ với phương châm “Học mà chơi, chơi mà học” trong trường Mầm non làm phong phú hơn về cách hiểu và cách nhìn trẻ em hiện nay trong giáo dục Mầm non theo hướng đổi mới lấy trẻ làm trung tâm.

Đề tài dựa vào quan điểm giáo dục trẻ em phát triển toàn diện việc đưa chương trình chăm sóc giáo dục trẻ phải dựa trên tâm lý của trẻ để rút ra một số phương pháp, biện pháp nâng cao chất lượng cho trẻ trong việc nhận biết, ghi nhớ 29 chữ cái giúp trẻ tự tin, hứng thú trong các hoạt động và học tập nhất là trước ngưỡng cửa trường tiểu học. Hoạt động của làm quen chữ viết và đặc điểm tâm sinh lý của trẻ để xây dựng những trò chơi học tập nhằm phản ánh nội dung cơ bản của tiết học làm quen chữ viết góp một phần nhỏ vào đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao hiệu quả cho trẻ trong việc nhận biết, ghi nhớ tốt, trong giờ học sôi nổi say mê không mệt mỏi.

III. ĐỐI TƯỢNG PHẠM VI NGHIÊN CỨU

1. Đối tượng nghiên cứu:

Trong khuôn khổ của đề tài, tôi chỉ tập trung nghiên cứu và áp dụng “Một số biện pháp giúp trẻ nhận biết, ghi nhớ tốt 29 chữ cái” trong trường mầm non. Nhằm tìm ra những “Biện pháp sử dụng đồ dùng, đồ chơi trực quan hấpdẫn, sáng tạo ra những trò chơi mới lạ,...giúp trẻ hứng thú trong hoạt động” để tìm ra hướng giải quyết tốt nhất giúp trẻ nhận biết, ghi nhớ tốt một cách chính xác và bền vững, khắc phục phần lớn những khó khăn chung đồng thời phát huy cao nhất được tính tích cực của trẻ.

2. Phạm vi nghiên cứu:

Lớp5-6 tuổi D2- Trường mầm non Hương Mai - Việt Yên - Bắc Giang.

* Thời gian nghiên cứu:

Từ tháng 8 năm 2019 đến tháng 9 năm 2019 chọn đề tài nghiên cứu.

Từ tháng 10 năm 2019 đến tháng 01 năm 2020 áp dụng nghiên cứu.

Từ tháng 02 năm 2020 đến tháng 04 năm 2020 viết sáng kiến kinh nghiệm.

IV. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU

- Xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài;

- Tìm hiểu thực trạng khả năng nhận biết, ghi nhớ trong làm quen chữ viết của trẻ 5-6 tuổi.

- Đề xuất một sồ biện pháp giúp trẻ nhận biết, ghi nhớ tốt 29 chữ cái của trẻ 5-6 tuổi.

- Thực nghiệm sử dụng các biện pháp đề xuất để chứng minh hiệu quả của việc giúp trẻ nhận biết và ghi nhớ tốt các chữ cái.

V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Tùy vào nhiệm vụ của mối đề tài để đưa ra các phương pháp nghiên cứu thích hợp đạt được kết quả cho quá trình nghiên cứu, đề xuất sáng kiến. Có thể sử dụng hệ thống phương sau để nghiên cứu:

5.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận

Đọc và sử dụng các tài liệu, sách báo, tạp chí giáo dục mầm non, nguồn internet.

5.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn:

- Phương pháp quan sát: Quan sát các hoạt động của trẻ trong lớp khi được tiếp cận và học tập thông qua hoạt động làm quen chữ viết để nhận biết khả năng tiếp thu và nhận thức của trẻ.

- Phương pháp điều tra: Dùng phiếu điều tra; trao đổi, trò chuyện với phụ huynh để tìm hiểu về khả năng nhận thức, ghi nhớ, tập trung của trẻ trong việc học tập tại nhà và trên lớp.

5.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm

Thông qua hoạt động giao tiếp sư phạm để rút ra kinh nghiệm để vận dụng vào thực tế của sáng kiến.

+ Phương pháp trực quan thính giác là phương pháp giúp trẻ lắng nghe để trẻ liên kết, phối hợp các nét chữ một cách có hiệu quả thể hiện được nhận thức, ghi nhớ của trẻ.

+ Phương pháp dùng từ (giảng giải, chỉ dẫn) hướng đến sự nhìn nhận ý thức của trẻ đối với trẻ lời nói cụ thể ngắn gọn và dễ hiểu giúp trẻ dễ tiếp cận hơn.

+ Phương pháp thực hành trải nghiệm:Trẻ được tham gia vào hoạt động làm quen chữ viết, các trò chơi, câu chuyện,... được thực hành sử dụng các đồ dùng đồ chơi, hoạt động sáng tạo vào trò chơi, câu chuyện với sự gợi mở của giáo viên.

5.4. Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm

Nghiên cứu các nội dung và phương pháp ứng dụng các năm học từ 2017 – 2020 để tìm ra các nội dung và phương pháp ứng dụng giúp trẻ nhận biết, ghi nhớ tốt trong chăm sóc giáo dục trẻ.

5.5 Phương pháp thống kê

Dùng số liệu để tổng hợp kết quả nghiên cứu với từng nội dung và biện pháp thực hiện trong quá trình nghiên cứu sáng kiến.

VI. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI

Đây là sáng kiến kinh nghiệm được thực hiện và áp dụng lần đầu.

Bằng một số biện pháp giúp trẻ nhận biết, ghi nhớ tốt 29 chữ cái như: Sưu

tầm, bổ sung đồ dùng dạy học, tạo môi trường hoạt động và định hướng cho trẻ;

Triển khai hiệu quả phương pháp đàm thoại và trực quan; Sử dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy; Dạy trẻ nhận biết, ghi nhớ chữ cái ở mọi lúc mọi nơi; Phối hợp với phụ huynh để tạo môi trường chữ viết cho trẻ tích cực, sáng tạo,... Từ đó giúp trẻ biết ghi nhớ sâu các chữ cái thông qua những hình ảnh, đồ dùng, con vật, tên gọi,... đời thường để khắc sâu thêm khả năng nhận biết, ghi nhớ của trẻ.

Với những phương pháp mà tôi đã áp dụng khá thành công, tôi mong muốn rằng những phương pháp này sẽ được bạn bè, đồng nghiệp tham khảo, vận dụng và áp dụng vào thực tế của mình góp phần vào việc hướng dẫn trẻ hoạt động một cách tích cực hơn và đạt được hiệu quả hơn trong việc hướng dẫn trẻ nhận biết, ghi nhớ 29 chữ cái.

PHẦN II: NỘI DUNG

I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

1. Cơ sở lý luận

Chữ cái hay còn gọi là chữ viết là hệ thống các kí hiệu để ghi lại ngôn ngữ theo dạng văn bản, là sự miêu tả ngôn ngữ thông qua việc sử dụng các kí hiệu hay biểu tượng đó.

Chữ viết không thể thiếu với con người, giúp con người hòa nhập với cuộc sống xã hội cũng như việc học tập, nghiên cứu gặp thuận lợi.Chữ viết là vốn quý của loài người, là tinh hoa của dân tộc cần được giữ gìn và phát triển.

Vì vậy, để chuẩn bị cho trẻ mẫu giáo học tiếng mẹ đẻ ở lớp 1 thì việc cho trẻ làm quen dần với chữ cái là hết sức cần thiết. Nội dung này chỉ có trong chương trình chăm sóc và giáo dục trẻ 5-6 tuổi. Tuy nhiên việc trẻ hứng thú, ham thích say mê với chữ cái như thế nào còn phụ thuộc vào hoàn cảnh sống, điều kiện gia đình, giáo dục của người lớn xung quanh. Vì vậy vấn đề đặt ra là cần tổ chức tốt các hoạt động ở trường lớp mẫu giáo mà trong đó có các hoạt động  với chữ cái cũng rất là quan trọng, khó học đối với trẻgiúp trẻ ghi nhớ tốt các chữ cái là nền tảng vững chắc cho trẻ khi vào lớp 1. Việc tổ chức hoạt động cho trẻ nhận biết, ghi nhớ với các chữ cái ngộ nghĩnh mà trẻ chưa từng được tiếp cận, đó cũng là một vấn đề được đề cập đế để giúp trẻ nhận biết được dễ dàng hơn trong việc ghi nhớ mặt chữ, để cho trẻ có một kiến thức vững vàng về chữ cái, để khi bước vào ngưỡng cửa của trường tiểu học, khi được tiếp xúc với các chữ cái thì trẻ không phải ngạc nhiên mà lại thích thú hơn khi được tiếp xúc.

Tất cả các hoạt động trong trường mẫu giáo đều góp phần phát triển và hoàn thiện các giác quan, quá trình tâm sinh lý, nhận thức, tình cảm, thẩm mỹ, đạo đức... cho trẻ, giúp trẻ lĩnh hội được các nội dung hoạt động vui chơi, lao động, học tập một cách tích cực, phong phú, đa dạng hơn.

Việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ làm quen với 29 chữ cái ở lứa tuổi mẫu giáo cũng rất là cần thiết, trẻ rất thích tìm tòi, khám phá những cái mới lạ đa dạng của các chữ cái, “vì sao chữ A lại viết như thế này, và lại viết như thế kia”... và hàng loạt câu hỏi xuất hiện trong đầu trẻ, từ đó trẻ biết bộc lộ suy nghĩ, cảm nhận của mình về các chữ cái mà trẻ được học. Và từ đó hình thành cho trẻ một số kỹ năng đọc viết ghi nhớ về các chữ cái trong khi học.

2. Cơ sở thực tiễn:

Bản thân tôi là một giáo viên được nhà trường phân công công tác giảng dạy trẻ 5-6 tuổi. Qua những năm trực tiếp giảng dạy tôi nhận thấy việc trẻ nhận biết và ghi nhớ với chữ cái không phải là việc dễ làm, nó đòi hỏi người giáo viên phải kiên trì chịu khó, biết vận dụng những linh goạt sáng tạo trong quá trình lên lớp để trẻ lĩnh hội đầy đủ kiến thức của bộ môn, để từ đó trẻ có sự tập trung chú ý và thực sự có hứng thú, có kỷ luật trong học tập.

Trong quá trình trực tiếp giảng dạy, tôi thấy trẻ chưa hứng thú tham gia hoạt động nhiều trẻ chưa nhớ chữ cái, còn nhầm lẫn chữ nọ sang chữ kia, viết còn bị ngược. Khi phát âm nhiều trẻ còn phát âm nhỏ, ngọng, chưa chính xác. Từ thực tế đó tôi đã mạnh dạn đi tìm kiếm những biện pháp hữu hiệu để giúp trẻ 5-6 tuổi nhận biết và ghi nhớ tốt với chữ cái.

II.THỰC TRẠNG

* Đôi nét về trường mầm non Hương Mai, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang

Trường mầm non Hương Mai nằm trên địa bàn xã Hương Mai, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang, cách trung tâm huyện khoảng 8 km. Được thành lập và xây dựng đáp ứng mục tiêu xây dựng một môi trường chăm sóc và giáo dục trẻ có chất lượng, với đội ngũ giáo viên hết lòng yêu thương trẻ, giàu kinh nghiệm, nhiệt tình trong các phong trào. Trường là môi trường lý tưởng hỗ trợ trẻ phát huy tối đa những tiềm năng củamình đồng thời hình thành thói quen và lòng yêu học tập của trẻ sau này.

* Đặc điểm của lớp

Năm học 2019-2020 tôi được phân công chủ nhiệm lớp 5-6 tuổi D2 tại khu Mai Thượng. Lớp tôi có 32 cháu, trong đó gồm có 8 cháu ở thôn Mai thượng và 24 cháu ở thôn Mai Hạ.

Trong các năm học qua tuy tôi được dạy ở nhiều lớp, nhiều thôn nhưng tôi thấy việc trẻ tiếp cận với chữ cái còn hạn hẹp ở độ tuổi. Tôi muốn khi trẻ bước sang tuổi mẫu giáo lớnthì trẻ bắt đầu tiếp cận, làm quen với mặt chữ một cách tự nhiên, đó cũng là một cách phát triển ngôn ngữ cho trẻ một cách toàn diện. Và qua môn làm quen chữ viết kết hợp giới thiệu với trẻ về các chữ cái. Qua quá trình công tác giảng dạy kết hợp đưa chữ cái vào cho trẻ làm quen trong các giờ học, giờ hoạt động thì tôi thấy có những thuận lợi sau:

1.Thuận lợi

+ Về phía nhà trường: Được sự quan tâm sâu sát của Ban giám hiệu phòng học có đầy đủ đồ dùng giảng dạy.

Ban giám hiệu thường xuyên kiểm tra đôn đốc xây dựng mang tính toàn diện để thúc đẩy chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ.

+ Về phía trẻ:  Đa số trẻ trong lớp đều khỏe mạnh và đã học qua lớp mẫu giáo nhỡ.

+ Về phía phụ huynh: Được sự ủng hộ nhiệt tình của phụ huynh, được phụ huynh quan tâm và giúp đỡ trong việc sưu tầm các tranh ảnh mẫu chữ cái và những đồ dùng dạy học liên quan đến môn học.

+ Bản thân khỏe mạnh, nhiệt tình, yêu nghề mến trẻ, được đào tạo chuyên môn, biết lắng nghe ý kiến của mọi người, tích cực học hỏi từ các đồng nghiệp

và đã qua nhiều năm giảng dạy và cũng đã áp dụng cho trẻ làm quen và đã thấy có kết quả.

1.Khó khăn

Ngoài những thuận lợi thì bên cạnh đó cũng không tránh khỏi những khó khăn:

- Vào đầu năm học tôi thấy hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái còn khô cứng, trẻ thụ động trong hoạt động, phát âm còn nhỏ và chưa chính xác, các nét tô của trẻ còn chệch nhiều ra ngoài, nhiều trẻ chưa biết cách cầm bút...

- Bản thân còn trẻ kinh nghiệm ở độ tuổi còn hạn chế.

- Do trình độ nhận thức của trẻ không đồng đều. Số trẻ nam nhiều gấp 2 lần số trẻ nữ. Nhiều cháu chưa mạnh dạn tự tin trong giao tiếp, trẻ còn nói nhỏ, nói ngọng.

- Môi trường học tập của trẻ chưa đảm bảo yêu cầu của trương trình.

- Phương tiện để dạy học còn sơ sài chưa thu hút trẻ vào hoạt động.

- Đa số các cháu ở nhà với ông bà, phụ huynh đều làm nông nghiệp, đi công ty, ít có thời gian quan tâm đến trẻ.

- Dân địa phương nói ngọng nhiều do vậy trẻ trong lớp nói ngọng.

- Việc học của trẻ chưa thật sự hứng thú.

Từ những thực trạng trên tôi nghĩ rằng việc tổ chức cho trẻ hoạt động nhận biết, ghi nhớ tốt với các chữ cái thông qua các giờ học, hoạt động là một việc khó, nhưng nếu tìm ra những biện pháp thực hiện đúng đắn thì sẽ tháo gỡ được những khó khăn hiện nay. Và tôi đã nghiên cứu tìm tòi về phương pháp đổi mới và làm sao để trẻ có thể làm quen tiếp cận và ghi nhớ các chữ cái một cách dễ dàng và tôi đã tìm ra một số biện pháp để thực hiện

Từ những vấn đề lý luận và thực tiễn nên tôi đã chọn đề tài: “Một số biện pháp giúp trẻ nhận biết, ghi nhớ tốt 29 chữ cái” cho học sinh mẫu giáo lớn ở Trường mầm non Hương Mai.

Vì vậy, tôi nghĩ muốn giúp trẻ học tôt chữ cái thì các giờ học phải gây được hứng thú cho trẻ . Do vậy tôi đã tiến hành khảo sát trên 32 cháu và kết quả như sau:                                                                                         

Từ kết quả trên, tôi băn khoăn, suy nghĩ cần phải làm thế nào để giúp trẻ nhận biết, ghi nhớ các chữ cái đã học và phát triển ngôn ngữ, diễn đạt và phát âm chính xác tiếng mẹ đẻ. Bằng kiến thức đã học và kinh nghiệm giảng dạy tôi đã đề ra một số biện pháp để giúp trẻ nhận biết, ghi nhớ tốt 29 chữ cái. Cụ thể như sau:

3. Các biện pháp thực hiện

3.1. Làm đồ dùng từ những nguyên vật liệu có sẵn:

- Ở lứa tuổi mẫu giáo, chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ, chơi chính là cuộc sống của trẻ, trong các trò chơi của trẻ, đồ dùng – đồ chơi đóng vai trò quan trọng trong công việc dạy học, đồ dùng dạy học hết sức cần thiết đối với trẻ.

- Hằng tháng tôi thường làm đồ dùng dạy học theo từng chủ điểm phục vụ hầu hết các giờ hoạt động. Khai thác tận dụng các nguyên vật liệu có sẵn ở địa phương để làm đồ dùng góp phần tạo ra môi trường giáo dục tốt, kích thích sự phát triển của trẻ.

Ví dụ: Dùng gáo dừa tôi sơn màu viết chữ lên để cho trẻ làm quen với các chữ cái...

- Từ những hột hạt: như hạt gấc, đỗ đen, hạt bưởi, ... để cho trẻ xếp thành các chữ cái mà trẻ biết.

- Từ những vỏ của các con ngêu, chai chai, ốc,... tôi có thể sơn màu viết chữ lên đó. Những đoạn dây thừng bỏ tôi có thể tạo thành những chữ cái ngộ nghĩnh, dễ thương để cho trẻ học...

( Hình ảnh trẻ xếp chữ từ hột hạt)

3.2. Phối hợp với phụ huynh để tạo ra môi trường chữ phong phú:

Sự kết hợp giữa cô giáo và phụ huynh trong việc chăm sóc giáo dục trẻ là hết sức quan trọng và cần thiết. Thấy được điều đó tôi đã giành thời gian trao đổi về tình hình của trẻ thông qua giờ đón và trả trẻ, qua nhóm zalo của lớp, hoặc các buổi họp phụ huynh,...  Hai phía cùng cố gắng phối kết hợp giúp trẻ hứng thú và học tốt và ghi nhớ chữ cái.

Hiện nay không chỉ ở thành phố mới có hiện tượng cho con đi học, luyện viết chữ (học trước chương trình lớp 1) mà ngay cả ở nông thôn đã bắt đầu xuất hiện. Phụ huynh cho con luyện chữ trước tuổi đến trường với kỳ vọng chuẩn bị trước vì sợ con không theo kịp các bạn khi vào lớp 1. Tuy nhiên kỳ vọng này của cha mẹ chưa rõ lợi đến đâu mà lại hại cho quá trình phát triển của trẻ, làm thui chột hứng thú học ở trẻ. Trong giờ học khi cô giới thiệu chữ cái mới có trẻ đã khoe “con biết thừa chữ cái này rồi”, trong giờ học cháu không tập trung, trêu đùa bạn khác, làm ảnh hưởng đến cả lớp. Với tình hình như vậy tôi đã tuyên truyền với phụ huynh về tác hại của việc dạy trẻ học trước chương trình lớp 1. Ngoài ra tôi thường xuyên theo dõi chương trình VTV2, đó là kênh khoa học và giáo dục. Ở kênh này rất hay chiếu chương trình về cách nuôi dạy con cái, vấn đề trẻ học chữ trước chương trình lớp 1…Được xem giới thiệu về giờ phát sóng của chương trình tôi đã thông báo cho phụ huynh biết để dành thời gian theo dõi. Được xem các chương trình đó, phụ huynh đã có cái nhìn đúng đắn về việc cho trẻ luyện chữ trước chương trình lớp 1 và cùng với giáo viên chăm sóc giáo dục trẻ theo chương trình mầm non mới.

Bên cạnh việc tuyên truyền với phụ huynh không nên cho trẻ đi học trước chương trình lớp 1, tôi còn vận động phụ huynh ủng hộ các nguyên phế liệu, sách báo, tranh ảnh cho các cháu hoạt động, làm đồ dùng đồ chơi. Chẳng hạn khi học đến chữ cái nào thì có thể trong hoạt động góc hoặc trò chơi trong hoạt động học tôi cho trẻ cắt chữ cái đang học từ sách báo, lịch cũ. Hoặc đến chủ đề phương tiện và luật lệ giao thông, tôi cho trẻ làm những chiếc thuyền từ chai dầu gội đầu, xốp và để phân biệt những chiếc thuyền do tự tay trẻ làm ra, tôi đã gợi ý trẻ làm ký hiệu cho chiếc thuyền bằng những chữ cái khác nhau. Qua những hoạt động đó tôi thấy trẻ rất thích thú vui sướng vì tự mình đã tạo ra được sản phẩm, giúp trẻ củng cố lại chữ cái đã học.

Mặt khác tôi còn trao đổi với phụ huynh mua thêm cho các cháu sách tranh truyện hay xem “ trò chơi với chữ cái”…để dạy cho các cháu ở nhà. Để việc phối kết hợp giữa giáo viên và phụ huynh đạt hiệu quả cao tôi đã dán kế hoạch hoạt động từng tuần ở góc tuyên truyền ngoài hành lang lớp học để phụ huynh tiện theo dõi chương trình chăm sóc giáo dục trẻ. Như vậy khi phụ huynh đến lớp thấy chương trình học của trẻ đang dạy chữ cái nào thì về nhà phụ huynh sẽ củng cố lại chữ cái đã học ở lớp cho trẻ. Bằng hình thức đó đa số trẻ lớp tôi đã nhận biết, ghi nhớ và phát âm được các chữ cái mà tôi đã dạy theo chương trình.

(Hình ảnh trang trí góc tuyên truyền)

- Bên cạnh đó cũng phối hợp với phụ huynh sưu tầm tranh ảnh, mẫu chữ quảng cáo để trang trí trong lớp và thay đổi theo từng chủ điểm, tất cả tranh trang trí đều được viết theo mẫu chữ in thường hoặc viết thường, danh sách lớp, nội quy lớp, tiêu chuẩn bé ngoan, tạo môi trường chữ viết trong lớp để cho trẻ làm quen với các chữ cái được dễ dàng hơn, sưu tầm các tranh ảnh về các loại hoa, quả, các con vật, phương tiện giao thông... theo từng chủ điểm viết tên và gắn dưới hình ảnh.

(Hình ảnh trang trí chủ đề: Một số nghề)

(Hình ảnh trang trí chủ đề: Tết – mùa xuân)

Ví dụ:          Tranh hoa hồng: Viết từ “hoa hồng”

                   Tranh xe máy: Viết từ “xe máy”

                   Tranh con voi: Viết từ “con voi”

Và khi trẻ nhìn vào trẻ sẽ biết: như từ hoa hồng có những chữ gì ghép lại...

3.3. Tạo môi trường chữ viết ngoài lớp học:

- Trong vấn đề này thì giáo viên được sự hỗ trợ của nhà trường cùng tạo môi trường chữ ngoài lớp học để cho trẻ làm quen, bằng cách cắt đủ loại mẫu chữ cái từ xốp dán trên các hành lang của các lớp học và bên cạnh đó tạo thêm những hình ảnh sống động, đẹp mắt khi trẻ nhìn và trẻ hứng thú khi được xem các hình ảnh rồi đọc các chữ cái một cách tự tin.

(Hình ảnh trang trí hành lang lớp học)

Ví dụ: Dán hình, tranh các con vật, hoa, phương tiện giao thông...

  Con chim: dán chữ C; Hoa mai: dán chữ M

  Sư tử: dán chữ S, Hoa đào: dán chữ Đ

  Con hổ: dán chữ H; Xe máy: dán chữ X

- Đây là một biện pháp rất hữu hiệu cho trẻ mẫu giáo, trẻ vừa được học và vừa được chơi mà không bị gò bó, ép buộc.

- Các cây xanh trong sân trường cũng được mang tên, giờ hoạt động ngoài trời, cô cùng trẻ quan sát và trò chuyện về những loại cây và đọc tên cây đó.

(Hình ảnh môi trường chữ viết góc thiên nhiên)

Ví dụ: Cây xà cừ, trúc nhật,... có những chữ cái nào ghép lại để tạo thành.

Cô cho trẻ nhìn bảng mang tên cây và cho trẻ đọc lên có chữ: c, â, y, x, a, c, ư và (dấu) \ (huyền).

3.4. Cho trẻ làm quen chữ cái qua kí hiệu:

- Tất cả các đồ dùng cá nhân của trẻ như: Ghế, khăn, cốc, bàn chải đánh răng, vở học của trẻ và bảng bé ngoan đều được mang kí hiệu bằng chữ cái, sao cho tất cả các trẻ đều nhận biết được, và biện pháp này trẻ rất là mau nhớ kí hiệu chữ cái của mình và cả của bạn là chữ cái gì.

Ví dụ: Trong giờ cắm cờ cuối ngày cờ phát cờ cho trẻ và lần lượt cho trẻ lên cắm vào ô cờ của mình và mỗi ô cờ của trẻ đều mang một kí hiệu chữ cái.

Ví dụ: Khi cho bạn Bình Minh lên cắm cờ thì cô nói ô cờ của bạn có kí hiệu chữ gì, trẻ trả lời chữ a... và hỏi trẻ đã cắm đúng chưa và dần dần trẻ sẽ nhớ ô cờ của bạn và của mình một cách thành thạo.

- Việc lồng ghép các chữ cái vào các môn học cũng rất là quan trọng.

+ Trong hoạt động LQVH: viết tên đề tài, tên tác giả.

+ Trong tạo hình: cho trẻ đặt tên bức tranh mà trẻ quan sát và giáo viên ghi chữ vào bức tranh.

Ví dụ: Cho cháu xem 3-4 bức tranh vẽ về các loại xe máy, xe đạp, xe ô tô, hoặc các bức tranh về các con vật: sư tử, voi, hổ... hoặc tranh về các loại hoa như: hoa mai, hoa đào, hoa cúc, và hỏi trẻ: xe đẹp, xe máy, ôtô là phương tiện đường gì? hay: sư tử, voi,  hổ là động vật sống ở đâu? hoặc hoa cúc, mai, đào là hoa nở vào mùa nào? ...

- Khi hỏi trẻ và trẻ trả lời: xe đạp, xe máy, ôtô thuộc phương tiện giao thông đường bộ... và khi lúc trẻ trả lời cô ghi lên bảng và trong quá trình ghi từng chữ thì cô hỏi trẻ chữ gì và cho trẻ đọc chữ đó... dần dần và những lần học sau khi hỏi trẻ và trẻ trả lời trong lúc cô ghi trẻ nhận biết và từ đó trẻ đọc nhẩm theo cô những chữ cái mà trẻ đã biết... Như vậy sẽ giúp trẻ khắc sâu kiến thức về các chữ cái đã học và nâng cao chất lượng làm quen các chữ cái cho trẻ.

3.5. Vận dụng linh hoạt, sáng tạo thơ ca, đồng dao, âm nhạc:

  Như chúng ta đa biết Âm nhạc, văn học là một loại hình nghệ thuật tác động mạnh mẽ đến tất cả các hoạt động khác. Hai hoạt động này giúp trẻ phát triển năng lực cảm xúc, tưởng tượng sáng tạo, sự tập trung chú ý và phát triển lời nói, khả năng giao tiếp…Tạo điều kiện cho trẻ phát triển các chức năng tâm lý, năng lực hoạt động và sự hiểu biết của trẻ. Với tác dụng và ý nghĩa hết sức quan trọng đó, tôi đã đưa âm nhạc, văn học lồng ghép vào các hoạt động làm quen với chữ cái để giúp trẻ nhận biết, ghi nhớ sâu hơn.

   VD: Trong giờ làm quen với chữ b,d,đ sau khi đã được làm quen với các chữ cái này tôi cho trẻ hát bài “Búp bê bằng bông”. Trẻ rất vui sướng, thích thú vì được hát nhún nhảy theo nhạc. Khi trẻ hát xong tôi hỏi trẻ xem có điều gì lạ trong bài hát. Nếu trẻ chưa trả lời được tôi sẽ gợi ý gần hơn và trẻ đã phát hiện ra mỗi từ trong bài hát đều bắt đầu bằng chữ “b” Qua đó giúp trẻ phát âm chính xác chữ “b” hơn.

                             “ Búp bê bằng bông biết bay bay bay

                               Búp bê biết bò, biết bắt biết bơi

Búp bê bằng bông bên bạn bươm bướm

Bươm bướm bồng bềnh bỏ bạn bay bay……”

Và cho trẻ đọc bài ca dao

                                 “ Đố ai đếm được lá rừng

                          Đố ai đếm được mấy tầng trời cao

                                  Đố ai đếm được vì sao

                           Đố ai đếm được công lao bác hồ”

Hoặc trong giờ làm quen với chữ h, k. Bắt đầu vào giờ học tôi cho trẻ nghe một đoạn nhạc quen thuộc không lời trong  bài hát “Dòng máu lạc rồng” Trong bài hát có đoạn “hô hố hô, hô hố hồ hố hô, hồ…hô” Sau đó tôi giới thiệu cho trẻ sẽ được học chữ cái có trong bài hát các con vừa hát là chữ “h”

Với việc hát hoặc đọc thơ, ca dao, đồng dao…trong giờ làm quen với chữ cái không chỉ giúp tinh thần trẻ thêm sảng khoái, vui nhộn mà còn giúp trẻ ghi nhớ phát âm rõ ràng, tròn tiếng. Đây là tiền đề quan trọng giúp trẻ ghi nhớ, học tốt ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ.

- Ví dụ: Giúp trẻ nhận dạng một số chữ cái.

    O tròn như quả trứng gà, Ô thì đội mũ, Ơ thì mang râu.

    i, t 2 chữ giống nhau; i ngắn có chấm, t thì có ngang...

    nhớ chữ b, d: b thẳng trước, d thẳng sau.

Phân biệt chữ x, s: chữ x gió có 2 nét xiên kết hợp, chữ s không gió cuộn hình móc câu...

- Luyện phát âm cho trẻ:

Ví dụ: Luyện chữ n: nu na nu nống...

            Luyện chữ r: rềnh rềnh, ràng ràng...

            Luyện chữ p: pí po pí po em tập lái ôtô...

Và kết hợp nhiều bài đồng dao khác, và trong những bài hát: Vịt con học chữ... Em đánh vần... để dạy thêm cho trẻ, để trẻ làm quen và thích thú học hơn.

3.6. Sưu tầm và sáng tác các trò chơi mới:

Như chúng ta đã biết, đặc điểm tâm sinh lí ở trẻ mầm non là “Học mà chơi, chơi mà học”. Vì vậy các hoạt động khác nói chung, hoạt động làm quen với chữ cái nói riêng, trò chơi luôn được đưa vào để giúp trẻ củng cố sâu hơn kiến thức. Nếu trò chơi không mới lạ, không hấp dẫn dễ gây cho trẻ cảm giác nhàm chán. Vì vậy tôi đã không ngừng đổi mới sáng tạo, đưa các trò chơi hấp dẫn vào tiết học. Ví dụ tiết làm quen với chữ e, ê, tôi cho trẻ chơi trò chơi: Ai nhanh hơn

+ Luật chơi: Đội gia đình đông con sẽ đứng xếp thành hình chữ ê. Đội gia đình ít con đứng xếp thành hình chữ e. Trong thời gian một bản nhạc đội nào đứng xếp nhanh đúng và đẹp sẽ là đội chiến thắng.

+ Cách chơi: Các thành viên trong đội chơi sẽ thảo luận, bàn bạc để sắp xếp các chỗ đứng sao cho tạo thành chữ cái theo yêu cầu

Với trò chơi này không chỉ giúp trẻ có biểu tượng về chữ e,ê mà còn giúp trẻ có sự đoàn kết, biết phân công sắp xếp, bàn bạc theo nhóm

Hình ảnh minh hoạ

(Hình ảnh trẻ tạo chữ e theo nhóm)

Ở lứa tuổi mầm non, tư duy của trẻ phát triển rất nhanh .Trẻ nhanh nhớ cũng nhanh quên. Có thể trẻ đã nhận biết phát âm được chữ cái khi cô đưa ra nhưng khi cho trẻ chơi trò chơi vẫn còn một số trẻ chưa nhớ kỹ được đặc điểm hình dạng của chữ cái. Do đó tôi đã đưa vào một số trò chơi giúp trẻ nhớ được đặc điểm của chữ cái. VD như trò chơi xếp chữ cái bằng hột hạt, trò chơi nặn chữ cái…Ở các trò chơi này, ban đầu tôi thấy nhiều trẻ xếp, nặn chữ bị ngược chẳng hạn như chữ: c, a, ă, â, e, ê, b,d, p, q…Sau đó được cô giáo gợi ý trẻ đã nhanh chóng  sửa sai. Không chỉ được sử dụng đất nặn trong hoạt động tạo hình mà qua các trò chơi với chữ cái trẻ cũng được dùng tay lăn dọc, uốn chữ theo yêu cầu của cô, tạo dáng chữ cái từ cơ thể.

(Hình ảnh trẻ tạo dáng chữ b bằng cơ thể)

Khi quan sát trẻ chơi tôi thấy trẻ rất hứng thú, say sưa. Như vậy trong khi chơi các trò chơi này trẻ phải tư duy để xếp hoặc nặn được chữ cái. Ngoài ra tôi còn đưa vào rất nhiều trò chơi khác như: Trò chơi tìm chữ cái còn thiếu trong từ, gạch chân chữ cai, nối chữ cái…

Ví dụ: Trò chơi thi hái quả.

- Mục đích: Giúp trẻ nhận biết chữ, phát âm, rèn tính nhanh nhẹn cho trẻ.

- Chuẩn bị: 1 cây lớn có gắn nhiều loại quả và trên mỗi quả có mang kí hiệu của 1 chữ cái.

- Luật chơi: Trẻ hái theo yêu cầu của cô.

- Cách chơi: Cô để cây có gắn quả ở giữa lớp, mỗi lần lên hái khoảng 5 bạn, trẻ vừa cầm giỏ, vừa đi xung quanh hát. Khi có hiệu lệnh của cô thì trẻ hái 1 quả bỏ vào giỏ của mình.

Ví dụ: Cô nói hái quả mang chữ a, b, c, n, m… thì trẻ hái và bỏ vào giỏ, mỗi lần chơi là 5 cháu. Kết thúc cô cho trẻ nhận biết và phát âm những chữ cái đó.

- Trò chơi: Mua hàng theo đơn.

+ Chuẩn bị:

. Thẻ chữ cái làm hoá đơn mua hàng.

. Một số đồ dùng gia đình hoặc các loại phương tiện giao thông, một số trái cây.

+ Cách chơi: Thi đua giữa 2 đội.

. Mỗi thành viên của mỗi đội lên chọn 1 hoá đơn mua hàng và vượt chướng ngại vật lên đến quầy hàng mua 1 mặt hàng sao cho kí hiệu của mặt hàng đó trùng với chữ trong hoá đơn mua hàng, bỏ vào giỏ mang hàng về để nơi qui định và về đứng ở cuối hàng, tiếp tục bạn thứ 2, 3… và cho đến hết.

 Hết thời gian đội nào mua đúng và nhiều, đội đó sẽ thắng.

- Trò chơi: Chơi xúc xắc nhận biết chữ cái.

+ Chuẩn bị: Bàn cờ có ghi các chữ cái

. Ống đựng quấn xúc xắc

. Quân xúc xắc khối vuông có 6 mặt, mỗi mặt ghi 1 chữ cái đã hoặc, hoặc hai mặt ghi 1 chữ cái.

. Hột, hạt làm quân đi.

+ Cách chơi: Cô có thể tổ chức chơi theo nhiều nhóm, mỗi nhóm từ 2->4 cháu chơi. Lần lượt từng cháu cho quân xúc xắc vào ống rồi xúc xắc, sau đó để quân xúc xắc ra mặt trên của quân xúc xắc ghi chữ cái nào tương ứng với chữ cái ghi trên bàn cờ thì cháu đó được lấy 1 hạt đặt vào ô ghi chữ cái đó trên bàn cờ. Cháu nào đổ quân xúc xắc đủ các chữ cái ghi trên bàn cờ nhanh nhất là cháu đó sẽ thắng.

3.7. Giáo dục trẻ mọi lúc mọi nơi

– Thông qua hoạt động mọi lúc, mọi nơi. Để tạo môi trường ngôn ngữ nói phong phú, tôi xây dựng những nhóm nhỏ trong lớp có cháu giỏi cháu yếu, để các cháu giúp đỡ nhau học tập bằng vốn từ và ngôn ngữ dễ hiểu hơn

– Tổ chức cho các cháu cùng cô làm sách, album hình kèm từ theo chủ điểm, tranh truyện, thơ chữ to, tranh xen kẽ từ và hình ảnh (từ hoạ báo hoặc các cháu vẽ)

– Hoạt động ngoài trời:

+ Tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian có đọc đồng dao như trò chơi: “Rồng rắn lên mây”, trong lúc chơi, trẻ đọc từ: “rồng rắn”, “lúc lắc”…, trẻ phải cong lưỡi vì có chữ “l”, “r”, chơi trò chơi: “Bật qua rãnh”, “nhảy lò cò”, hoặc trò chơi: “tìm về nhà” hay như trò chơi: “đọc từ đoán chữ”

+ Thi đua tạo chữ cái bằng cách viết trên không hoặc trên cát, viết phấn trên sân trường, vừa viết vừa đọc nét của chữ, tạo chữ bằng hột hạt.

- Hoạt động góc

Sau khi tham gia hoạt động học trẻ sẽ được tham gia vào hoạt động góc.Đặc biệt thông qua góc văn học và góc chữ cái sẽ giúp trẻ thích thú và học tốt các chữ cái. Để lôi cuốn được sự thích thú của trẻ tôi đã chuản bị rất nhiều đồ dùng, đồ chơi, nguyên phế liệu báo lịch cũ cho trẻ hoạt động.

Ở góc chữ cái tôi chuẩn bị các đồ dùng, nguyên phế liệu như bút sáp, màu nước, len, giấy màu vụn…để trẻ vẽ hoặc dán chữ từ những mảnh giấy vụn. Theo như chương trình mầm non mới hiện nay, trẻ là trung tâm của mọi hoạt động, trẻ phải được hoạt động và trải nhiệm. Vì vậy không những cho trẻ viết và tô màu chữ bằng bút sáp, tôi đã cho trẻ sử dụng màu nước (trẻ có thể dùng tay trực tiếp viết chữ hoặc dùng chổi vẽ) Khi trẻ viết xong tôi đến hỏi trẻ vừa viết được chữ gì? Như vậy trẻ vừa nhớ lại được mặt chữ vừa luyện được cả cách phát âm. Một số giáo viên cho rằng trẻ sử dụng màu nước hay đất nặn… sẽ rất bẩn, rửa tay lại lâu sạch mất thời gian nhưng tôi nghĩ dù có hơi nhoe nhoét hay rửa tay lâu sạch hơn bình thường nhưng trẻ thích thú tham gia, không gò ép trẻ. Kết quả trẻ thu được lại rất cao.

Bên cạnh đó tôi còn hướng trẻ vào chữ cái đang học bằng cách cho trẻ tự tìm các chữ cái rời xếp thành tên của mình sao cho tên của trẻ đó phải có chữ cái đang học. VD đang học chữ i,t,c  thì trẻ nào thấy tên của mình có một trong 3 chữ cái đó thì lên gắn vào

Hình ảnh minh hoạ

Ngoài ra tôi còn cho trẻ cắt chữ cái to từ sách báo, lịch cũ. Trẻ được sử dụng kéo cắt lượn theo đường viền của chữ và được phát âm nói về đặc điểm của chữ cái mình vừa cắt được. Từ đó giúp trẻ củng cố thêm vốn chữ cái của mình.

Dù bằng hình thức này hay hình thức khác với việc chuẩn bị nhiều đồ dùng, nguyên phế liệu khác nhau cùng với sự hướng dẫn gợi mở của cô giáo tôi thấy trẻ rất hứng thú tham gia học chữ cái, phát âm rõ ràng và nhớ được chữ cái lâu hơn.

3.8.Ứng dụng công nghệ thông tin vào trong tiết học

Trong một vài năm gần đây dưới sự hướng dẫn và chỉ đạo của phòng Giáo dục, các trường mầm non trong toàn huyện nói chung và trường mầm nonHương Mai nói riêng đã bước đầu áp dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy. Nhận thấy được sự cần thiết và ích lợi của việc ứng dụng công nghệ thông tin, tôi đã không ngừng học hỏi bạn bè, đồng nghiệp, qua Internet…để đưa công nghệ thông tin vào trong giảng dạy. Đặc biệt tôi thấy hạt động làm quen với chữ cái trước kia cần phải mất nhiều thời gian để làm đồ dùng như vẽ tranh, cắt dán chữ phía dưới tranh, bảng gài chữ, thẻ chữ to, nam châm ,bảng… dễ gây cho giáo viên lúng túng trong việc sử dụng đồ dùng. Chẳng hạn trong giờ làm quen với nhóm chữ có 3 chữ cái như: I,t,c hoặc b,d,đ thì đương nhiên cô phải dùng 3 tranh và 3 bảng gài chữ có gắn các thẻ chữ rời tương ứng với bức tranh, lại chưa kể đến các thẻ chữ to cho trẻ nhìn rõ. Nhưng khi ứng dụng công nghệ thông tin vào tiết chữ cái thì không chỉ giúp trẻ tiếp cận với tin học mà còn giúp tôi tiết kiệm được thời gian và kinh phí cho việc làm đồ dùng đồ chơi, hiệu quả và chất lượng giáo dục vẫn được đảm bảo.

Ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động làm quen với chữ cái đã mang lại cho trẻ hứng thú và kích thích thích trẻ tham gia vào hoạt động. Bởi trên máy có các hình ảnh xuất hiện và mất đi kèm theo các hiệu ứng mới lạ, hấp dẫn theo ý muốn của cô giáo. Và trẻ sẽ tập trung chú ý trước những điều mới lạ, tiết học càng đạt hiệu quả cao hơn.

VD: Tiết làm quen với chữ cái e,ê ở chủ đề gia đình tôi nhờ phụ huynh chụp ảnh “mẹ tắm cho bé”, “mẹ bế bé”,...dưới mỗi hình ảnh đó tôi đánh chữ tương ứng. Khi dạy đến chữ nào thì hình ảnh đó xuất hiện kèm theo từ, trẻ chọn chữ cái nào học rồi thì khi nháy chuột chữ cái đó sẽ chuyển màu. Khi tôi giới thiệu chữ e thì hiệu ứng sẽ chuyển màu và xuất hiện ở phông chữ to. Hoặc khi cho trẻ so sánh chữ e,ê, những nét nào giống nhau thì sẽ xuất hiện và có màu giống nhau.

Hay trong giờ làm quen với chữ h, k tôi đã sưu tầm trò chơi trong đĩa “những trò chơi với chữ cái” mà phòng GD đã phát cho giáo viên tham khảo. Ở trò chơi này trẻ phải tư duy để tìm chữ cái sắp xếp theo đúng quy luật. Như vậy trẻ vừa được dùng chuột để di chuyển, vừa được củng cố lại chữ cái đã học.

Hình ảnh minh hoạ

Bên cạnh đó nhờ ứng dụng công nghệ thông tin mà trong thời gian nghỉ dịch vừa qua tôi cũng tự làm bài giảng e-learning làm quen chữ l, m, n gửi lên zalo của nhóm lớp, để phụ huynh hướng dẫn cho các con học tại nhà. Ngoài ra, tôi cũng được sự giúp đỡ của đồng nghiệp quay video hướng dẫn ôn lại chữ cái cho trẻ.

(Hình ảnh bài giảng e-learning làm quen chữ cái l, m, n)

4. KHẢ NĂNG ÁP DỤNG CỦA SÁNG KIẾN

- Đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ nhận biết, ghi nhớ tốt 29 chữ cái” được nghiên cứu và áp dụng trẻ 5-6 tuổi d2 tại Trường mầm non Hương Mai, xã Hương Mai, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang.

- Đề tài: này có thể ứng dụng vào hoạt động tạo hình, hoạt động làm quen văn học, hoạt động giáo dục âm nhạc, hoạt động góc, ngoài trời, các trò chơi, các cuộc thi sáng tạo…. cho trẻ 5-6 tuổi trong các trường mầm non để nâng cao chất lượng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, góp phần phát triển toàn diện cho trẻ.

V. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN

Từ những biện pháp thực hiện nêu trên tôi đã thu được một số kết quả sau:

* Đối với bản thân: Qua gần một năm áp dụng các biện pháp trên, tôi thấy mình đã giảm bớt được nhiều thời gian để làm đồ dùng phục vụ cho tiết học nên tôi có thêm thời gian để trao đổi với đồng nghiệp, tìm hiểu tham khảo tư liệu sách báo… để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ.

- Giáo viên đã nắm vững phương pháp tổ chức cho trẻ làm quen với chữ cái.

– Đã xây dựng được môi trường cho trẻ làm quen với chữ cái.

– Thiết kế được nhiều giờ dạy cho trẻ làm quen với chữ cái theo chương trình giáo dục mầm non mới.

– Tham gia dự giờ nhiều tiết dạy của đồng nghiệp để học hỏi kinh nghiệm.

– Vận động phụ huynh ủng hộ cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động.

- Tạo được môi trường cho trẻ hoạt động, tạo được sự tin yêu, tin tưởng của các bậcphụ huynh.

* Đối với trẻ:

Từ những kinh nghiệm trên khi áp dụng vào tình hình thực tế của lớp tôi thì tôi thấy trẻ đã hứng thú hơn khi tham gia vào hoạt động làm quen chữ viết và ghi nhớ tốt hơn các chữ đã học. Những bé nói ngọng hay phát âm không chuẩn cũng đã được rèn và phát âm đúng hơn, không cón ngọng nữa.Trẻ nhận biết đúng chữ cái, và ghi nhớ tốt, không nhầm lẫn. Các tiết học khác trở nên nhẹ nhàng, thoải mái và đạt kết quả tốt hơn

- Thái Độ: Trẻ hứng thú hoạt động chung cả lớp.

+ Trẻ hăng hái giơ tay phát biểu ý kiến.

+ Trẻ có nền nếp và thói quen học tập tốt và trật tự.

- Về cảm xúc tình cảm: Trẻ hào hứng tiếp nhận kiến thức một cách thoải mái thông qua các hoạt động nhóm, tập thể...

+ Trẻ tập trung vào nội dung cô hướng dẫn

+ Thời gian tập trung nhận thức vấn đề tốt hơn.

* Đối với phụ huynh:

Phụ huynh nhận thức được tầm quan trọng của môn học đối với khả năng nhận biết, ghi nhớ đối với sự phát triển của trẻ.

Phụ huynh tin tưởng, tích cực cho trẻ đến lớp. Cùng cô sưu tầm các loại nguyên vât liệu họa báo để tạo được đồ dùng đồ chơi cho trẻ hoạt động.

Hằng ngày trong giờ đón trả trẻ giáo viên trao đổi, trò chuyện với phụ huynh. Đến nay phụ huynh đã chú trọng đến việc rèn thêm cho cháu ở nhà. Với những yêu cầu cần phụ huynh đóng góp thì phụ huynh tham gia ủng hộ nhiệt tình.

Những kết quả trên đây tuy chưa phải là kết quả tuyệt đối nhưng cũng là nguồn động viên tinh thần lớn sẽ giúp tôi không ngừng phấn đấu để cố gắng hơn nữa trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ.

PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1.KẾT LUẬN

Trong đề tài nghiên cứu “Một số biện pháp giúp trẻ nhận biết, ghi nhớ tốt 29 chữ cái”, tôi đã làm những việc sau: Tìm hiểu cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu, khảo sát thực trạng khả năng nhận biết, ghi nhớ của trẻ về chữ cái đã học. Từ đó, thiết kế một số hoạt động làm quen chữ viết, trò chơi,...giúp trẻ nhận biết, ghi nhớ chính xác những chữ cái đã được học.

Qua khảo sát nghiên cứu ở trẻ mẫu giáo lớn 5-6 tuổi D2 trường Mầm non Hương Mai, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang, tôi nhận thấy hầu hết các giáo viên đã nhận thức được tầm quan trọng của việc rèn luyện kỹ năng nhận biết 29 chữ cái cho trẻ và đã quan tâm đến việc xây dựng trình tự hệ thống trong hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái thông qua tiết làm quen chữ viết, tiết trò chơi với chữ cái nhưng họ chưa thực sự quan tâm đến việc sử dụng các loại câu hỏi khác nhau để kích thích, tạo hứng thú cho trẻ trả lời và trả lời đúng ý, đúng vốn từ. Phần nhiều các giáo viên vẫn còn sơ sài khi chuẩn bị giáo án mà phần nhiều giáo án có sáng tạo chỉ nằm trong các tiết dạy dự thi giáo viên giỏi. Mặt khác, giáo viên phần lớn chỉ dùng câu hỏi đàm thoại để trẻ trả lời bằng các câu đơn giản, hàng ngày như: Có, không. Rất ít câu hỏi của giáo viên được xây dựng để trẻ trả lời bằng các từ khó mang tính chất suy luận: Nếu là con con sẽ. . . Mặt khác, giáo viên phần lớn chỉ dùng biện pháp sử dụng câu hỏi đàm thoại và mà ít sử dụng các biện pháp khác như sử dụng lời nói mẫu, đồ dùng trực quan hay trò chơi sáng tạo. Và tôi nhận thấy rằng các giáo viên đã không khai thác được hết khả năng tư duy và rèn luyện khả năng nhận biết, ghi nhớ của trẻ.

Căn cứ vào các chủ đề, chủ điểm trong chương trình giáo dục mầm non mới; căn cứ vào khả năng nhận thức và đặc điểm tâm - sinh lý của trẻ mẫu giáo lớn; căn cứ vào đặc điểm rèn luyện khả năng nhận biết, ghi nhớ 29 chữ cái đã học của trẻ; căn cứ vào thực trạng nhận thức của giáo viên và thực trạng nhận thức, ghi nhớ của trẻ, tôi đã thiết kế một số hoạt động làm quen chữ viết, trò chơi chữ cái cho trẻ mẫu giáo lớn và lấy đó làm căn cứ để xây dựng các giáo án thử nghiệm phù hợp với độ tuổi của trẻ, giúp trẻ ghi nhớ, hứng thú học.

Như vậy đề tài này có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn: Cụ thể về phương diện lý luận, đề tài đã xây dựng được một hệ thống kiến thức làm tiền đề cho việc nghiên cứu, góp phần khẳng định tầm quan trọng của việc rèn luyện tập trung ghi nhớ chữ cái của trẻ mẫu giáo lớn. Về thực tiễn, đề tài sẽ là những gợi ý tốt để giáo viên trường Mầm non Hương Mai, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang nói riêng và giáo viên các trường mầm non khác nói chung quan tâm hơn nữa đến việc giúp trẻ nhận biết, ghi nhớ tốt chữ cái đã học cho trẻ thông qua các hoạt động học, hoạt động vui chơi, các trò chơi dân gian, trò chơi học tập,... và có thể tham khảo một số biện pháp giúp cho trẻ mẫu giáo lớn học tốt 29 chữ cái và giáo án thử nghiệm mà đề tài xây dựng.  

2. KIẾN NGHỊ

Để nâng cao hiệu quả công việc dạy và học giúp trẻ nhận biết, ghi nhớ các chữ cái đã học theo hướng tích cực hóa hoạt động cho trẻ mẫu giáo lớn, tôi có một số kiến nghị sau:

* Đối với phòng Giáo dục: tạo điều kiện để giáo viên được đi kiến tập và đi thăm quan nhiều hơn nữa.

- Hiện nay trường mầm non Hương Mai mới chỉ có 1 máy chiếu nhưng có tới 4 điểm lẻ. Vì vậy rất mong phòng Giáo dục cấp thêm máy chiếu và máy tính cho nhà trường để chị em giáo viên chúng tôi có cơ hội dạy học trên máy tính nhiều hơn.

* Đối với nhà trường:

- Tạo điều kiện thuận lợi nhất cho giáo viên và trẻ về cơ sở vật chất cũng như trang thêm thiết bị phục vụ việc giảng dạy, học tập.

- Tạo điều kiện cho giáo viên học tập, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Thường xuyên cho giáo viên đi dự giờ, trao đổi kinh nghiệm cũng như tổ chức các lớp tập huấn về việc sử dụng công nghệ thông tin trong việc tạo bài giảng e-learing như: cách khai thác các phần mềm (soạn giáo án điện tử,...), cách làm việc với Microsoft Powerpoint, Adobe Presenter, ispring Presenter, ...

- Nhà trường nên có buổi kiểm tra nhận thức, khả năng ghi nhớ, kỹ năng sử dụng ngôn ngữ của trẻ ngay từ đầu năm để phát hiện kịp thời với những trẻ khó tập trung trong hoạt động, sử dụng ngôn ngữ mạch lạc còn ít. Từ đó, có những biện pháp nâng cao khả năng nhận biết, ghi nhớ cho những trẻ này.

* Đối với giáo viên:

- Giáo viên phải hết lòng yêu thương trẻ, chịu khó tìm tòi, trau dồi kiến thức nuôi dạy. Đồng thời, giáo viên phải là tấm gương mẫu mực để trẻ noi theo về nhân cách nói chung và về ngôn ngữ nói riêng. Đồng thời chủ động sáng tạo trong môi trường chữ viết trong và ngoài lớp học, các trò chơi,... kích thích trẻ tích cực hoạt động.

- Giáo viên phải biết các sử dụng và ứng dụng công nghệ thông tin vào tiết học để giúp tiết học sinh động và tạo hiệu quả cao hơn.

- Giáo viên phải nắm vững các phương pháp, biện pháp nhằm giúp trẻ nâng cao khả năng nhận biết và ghi nhớ chữ cái cho trẻ.

Trên đây là sáng kiến "Một số biện pháp dạy giúp trẻ nhận biết, ghi nhớ tốt 29 chữ cái" của bản thân tôi, không sao chép nội dung của người khác.Trong quá trình thực hiện đề tài không tránh khỏi những thiếu sót, khiếm khuyết. Tôi rất mong nhận được sự đóng góp, sửa đổi, bổ xung, giúp đỡ và chỉ đạo của ban giám hiêu nhà trường cũng như các đồng chí lãnh đạo cấp trên góp ý cho đề tài sáng kiến của tôi được hoàn chỉnh hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. E.I Chikhiêva phát triển ngôn ngữ cho trẻ em. Nhà xuất bản Giáo dụcnăm 2001.

2.Tâm lý học trẻ em - Nhà xuất bản đại học sư phạm Hà Nội - Năm 2000.

3. Hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình giáo dục mầm non trẻ mẫu giáo

5-6tuổi theo nội dung chương trình mầm non mới. Nhà xuất bản Giáo dục.
4. Phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo. Nhà xuất bản Giáodục
5. Tạp chí giáo dục mầm non.

6. Chương trình giáo dục mầm non theo TT số 17/2009/TT-BGDĐT ngày 25/7/2009 và TT số 28/2016/TT-BGDĐT.